Атрофга назар

Кузги аллергия у ҳақида нималарни биламиз?


09.10.2023   77

Куз фаслида аллергияга мойиллиги бўлган кишилар бироз хавотирга туша бошлашади. Кузги аллергия баҳоргисига қараганда бироз оғирроқ кечади. Бу мавсумда аллергик касалликларнинг кучайиши нафақат аллергенларнинг таъсирини, балки ўткир респираторли инфекцияларнинг тез ўсишини ҳам келтириб чиқариши мумкин. Шикастланган, яллиғланган шиллиқ пардалар орқали аллергенларнинг танага кириши осонроқ бўлади

Кузги аллергия августнинг бошларидан то ноябрнинг охирига қадар давом етадиган жараён. Агар сентябр, октябр, ноябр ойлари нисбатан иссиқ келиб, ёғингарчик бўлмаса, ўсимлик чанглари ўз аллергик хусусиятини сақлаб қолади.

Салқин кунлар бошлагач, замбуруғ спораларининг ёмғирдан кейин ҳавога юқори концентрацияда кўтарилиши натижасида замбуруғга нисбатан аллергик ҳолатларнинг оғир формалари учрайди. Бундан ташқари, уй чанги ва ит, мушук сингари ҳайвонлар жуни ҳам симптомларни келтириб чиқарувчи муҳим аллергенлар ҳисобланади. Замбуруғ споралари энг кўп учрайдиган манба — дарахт ва буталардан тўкилган япроқлардир.

Бундан ташқари, аллергенлар зах ёки моғорлаган хоналар ҳамда ертўлаларда кузатилади. Бу шароитда аллергенлар концентрацияси ортиб, аллергик ринит, конъюнктивит ёки астма белгилари кучаяди.

Кўпчиликда тоза ҳавода юрганда эмас, айнан уйга, хоналарга кирганида аллергия қўзғайди. Кузнинг илиқ кунларида намлик ортади, ҳаво ҳарорати 20-22 даража бўлади. Бу эса инсон танасида яшовчи паразит микроорганизмларнинг кўпайиши учун оптимал омил саналади. Энг қизиғи, аллергияни бу паразитларнинг ўзи эмас, у нобуд бўлганда ундан қоладиган қолдиқлар, масалан қазғоғи аллергия қўзғатувчи восита бўлади.

Аллергияни қўзғатувчи яна бир манба — уй ичидаги чанг тўпловчи жиҳоз ва анжомлар — гилам ва тўшамалар, ёстиқлар, девор қопламалари, юмшоқ мебеллар ва ўйинчоқлар ҳамда китоблардир. Хоналарни тез-тез тозалаш ва шамоллатиб туриш орқали симптомларни камайтириш мумкин.

Айнан кузда авж оладиган вирусли касалликлар ҳам аллергия учун замин бўла олади. Касалликка чалинган беморларда аллергия бошланган бўлса-да, ушбу касаллик вақтида аён бўлмайди. Бироқ одатда касаллик ўтиб кетганидан сўнг, аллергия янада кучаяди.

Яна бир жиҳат аллергик мойиллик ҳисорбланади. У асосан ирсиятга боғлиқ. Ўғил болаларга кўпроқ она, қиз болаларга эса ота томондан ўтади. Баъзиларда озиқ-овқат маҳсулотлари, масалан, мош, нўхат, ёнғоқ, тухум, помидор, от гўшти, тропик ва субтропик мевалар, бошқаларда эса қуруқ ёки нам об-ҳавога, шунингдек ҳидларга, мисол учун бензин, бўёқ, керосин, ёқилган ҳазоннинг ҳидига ҳам аллергик мойиллик бўлади.

Организмда аллергия жараёни бошланган одамда қуйидаги белгилар кузатилади: Бурун битиши (бурундан томчилаб сув келиши);
кўзларнинг қизариши;кучли ёки кучсиз йўтал, томоқнинг қуриши, қичишиши, қулоқларнинг қичишиши, ачишиши. Аллергиянинг бошқа касалликлардан ажратиш мумкин бўлган энг катта фарқи шундаки, юқоридаги аломатлар шамоллаш ёки гриппнинг аломатларига ўхшаб кетса-да, улардан фарқли равишда аллергия бошланган кишининг тана ҳарорати кўтарилмайди. Агар юқоридаги ҳолат 3-4 кун давом этиб, тана ҳарорати кўтарилса, бу танада аллергик жараёнга инфекциянинг қўшилганидан далолат беради.

Аллергияси бор бўлган инсонлар тукли мевалар, уй ҳайвонлари, ҳидлардан эҳтиёт бўлишлари лозим. Орамизда дори воситаларини билиб-билмай ичадиганлар йўқ эмас. Шуни унутмаслик керакки, ҳар қандай дори воситаси потенциал аллерген бўлиши мумкин. Ҳар бир одам ўзида аллергия аломатларини сезиши ҳамон, мустақил равишда даво чораларини қўлламасдан, аллергологга мурожаат этиши лозим ҳамда нам ҳавода камроқ вақт ўтказишлари керак.